Thị trường startup công nghệ Nhật Bản đã trở thành tâm điểm chú ý của các nhà đầu tư và doanh nhân toàn cầu, khi quốc gia này dồn nhiều nguồn lực để trở thành trung tâm khởi nghiệp hàng đầu châu Á. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng nóng bỏng, Nhật Bản không chỉ đặt mục tiêu thúc đẩy số lượng startup mà còn nâng cao chất lượng, đổi mới sáng tạo để phù hợp với xu hướng thế giới.
Chính sách và chiến lược phát triển của Nhật Bản trong lĩnh vực startup công nghệ
Nhật Bản từ lâu đã nổi tiếng với nền công nghiệp mạnh mẽ, công nghệ tiên tiến và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo vững mạnh. Trong nỗ lực trở thành trung tâm khởi nghiệp lớn của châu Á, chính phủ và các địa phương đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ, chiến lược dài hạn nhằm thúc đẩy sự phát triển của các startup công nghệ. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu to lớn, vẫn còn tồn tại nhiều thách thức cần xem xét, đặc biệt trong lĩnh vực vốn đầu tư, rào cản thủ tục hành chính cũng như tâm lý e ngại rủi ro của người dân Nhật Bản.
Chính sách hỗ trợ của chính phủ và địa phương – Đòn bẩy thúc đẩy startup
Chính phủ Nhật Bản đã chủ động xây dựng nhiều chương trình hỗ trợ nhằm khuyến khích sáng tạo, thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp trong cộng đồng doanh nhân trẻ cũng như thu hút nhà đầu tư quốc tế. Các chính sách này bao gồm tư vấn miễn phí bằng tiếng Anh, hỗ trợ pháp lý, trợ cấp tài chính trực tiếp hoặc gián tiếp qua các quỹ đầu tư, cũng như các chương trình chính sách ưu đãi thuế và giảm thủ tục hành chính.
Trong đó, các địa phương cũng đóng vai trò quyết định trong việc tạo ra môi trường thuận lợi để startup phát triển. Osaka, Nagoya, Tokyo đều có các chương trình riêng nhằm hướng đến các ngành trọng điểm như tài chính, sản xuất, y sinh học. Osaka nổi bật với việc miễn giảm thuế cho các công ty tài chính nước ngoài, giúp thu hút các doanh nghiệp quốc tế hoạt động tại đây.
Các chiến lược định hướng phát triển thành trung tâm khởi nghiệp hàng đầu châu Á
Nhật Bản đặt ra mục tiêu đưa thị trường startup trở thành trung tâm cạnh tranh sòng phẳng với các quốc gia như Singapore hay Hàn Quốc. Chính phủ đã tập trung vào các lĩnh vực lợi thế như sản xuất, robot, y sinh học để phát triển các trung tâm đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sự liên kết giữa các doanh nghiệp lớn, các trường đại học và các tổ chức nghiên cứu. Đặc biệt, việc khai trương các trung tâm như Nakanoshima Qross tại Osaka hay các không gian làm việc chung giúp tăng mạng lưới kết nối, trao đổi công nghệ và thúc đẩy ý tưởng sáng tạo của cộng đồng startup.
Đánh giá những kết quả đạt được và hạn chế còn tồn tại
Dù có nhiều chính sách ưu đãi, tuy nhiên nếu nhìn nhận một cách thực tế, Nhật Bản vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức về vốn đầu tư và số lượng startup đạt quy mô lớn (kỳ lân). Vốn đầu tư giảm từ 989 tỷ yên năm 2022 xuống còn 779,3 tỷ yên năm 2024 rõ ràng là một tín hiệu đáng lo ngại. Bên cạnh đó, số lượng kỳ lân còn ít ỏi (chỉ có 8 công ty) so với Singapore – quốc gia có dân số và thị trường nhỏ hơn nhưng lại có số lượng kỳ lân cao hơn nhiều. Điều này cho thấy, mặc dù có chính sách tối ưu, quy trình thủ tục phức tạp và tâm lý e ngại rủi ro vẫn còn cản trở bước tiến của các startup tại Nhật Bản.
Thách thức lớn – Rào cản và cách vượt qua
Rào cản lớn nhất của thị trường đều xuất phát từ thủ tục hành chính rườm rà, thuế cao và tâm lý coi trọng an toàn của người dân Nhật. Đặc biệt, các quy định pháp lý còn nhiều phức tạp, gây khó khăn trong việc đăng ký doanh nghiệp, huy động vốn, hoặc mở rộng hoạt động. Ngoài ra, sự e ngại rủi ro trong một nền kinh tế phát triển bền vững, đồng thời thiếu các mô hình thử nghiệm sáng tạo dễ dàng cũng hạn chế khả năng phát triển của startup.
Dù vậy, các địa phương đã cố gắng xoay sở bằng các chính sách giảm thuế, mở rộng hỗ trợ pháp lý và tạo điều kiện thông thoáng hơn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp. Ví dụ, Osaka miễn giảm thuế cho các doanh nghiệp tài chính nước ngoài hoặc thúc đẩy các trung tâm nghiên cứu, thử nghiệm công nghệ mới.
Các trung tâm khởi nghiệp tại Nhật Bản – Nơi hội tụ của sáng tạo và công nghệ
Môi trường phát triển của các trung tâm khởi nghiệp là một trong những yếu tố then chốt giúp Nhật Bản nâng tầm cạnh tranh. Các thành phố như Tokyo, Osaka, Nagoya đều có những điểm mạnh, đặc thù riêng biệt, phù hợp với các ngành cạnh tranh khác nhau của thị trường startup công nghệ.
Tokyo – Trái tim của các startup công nghệ hàng đầu
Thủ đô Tokyo không còn xa lạ với cộng đồng startup toàn cầu. Nơi đây tập trung nhiều startup công nghệ, các quỹ đầu tư mạo hiểm, các khu làm việc chung như Sand Box hay các không gian sáng tạo mở. Các doanh nghiệp khởi nghiệp tại Tokyo chủ yếu tập trung vào lĩnh vực công nghệ cao như AI, IoT, fintech, và các nền tảng số.
Thành phố này không chỉ có cơ sở hạ tầng phát triển mà còn có hệ thống mạng lưới các đối tác chiến lược, các chương trình đào tạo kỹ năng, các sự kiện kết nối cộng đồng. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các startup có thể dễ dàng tiếp cận với nguồn lực, thị trường trong và ngoài nước.
Osaka – Trung tâm của đổi mới trong lĩnh vực y sinh học và tài chính
So với Tokyo, Osaka nổi bật với các lĩnh vực khoa học đời sống và y sinh học. Với việc miễn giảm thuế cho các công ty tài chính, Osaka trở thành điểm đến lý tưởng cho các tập đoàn hoạt động trong lĩnh vực tài chính và biotech. Đặc biệt, trung tâm Nakanoshima Qross đã trở thành nơi sáng tạo, thu hút nhiều startup từ các lĩnh vực này.
Các trường đại học danh tiếng như Đại học Osaka còn là nguồn cung nhân lực trẻ, sáng tạo cho các doanh nghiệp khởi nghiệp. Các hoạt động hợp tác, nghiên cứu cộng đồng trong thành phố đã góp phần tạo nên môi trường sáng tạo và năng động.
Nagoya và các trung tâm khác – Định hướng phát triển theo ngành nghề chủ đạo
Ngành sản xuất và công nghiệp nặng vẫn là thế mạnh của Nagoya, nơi phát triển các trung tâm khởi nghiệp tập trung vào công nghiệp mới, robot và tự động hóa. Các doanh nghiệp tại đây có lợi thế về kết nối với các nhà máy, dây chuyền sản xuất lớn, giúp thử nghiệm các giải pháp công nghệ mới trong quy mô thực tế.
Các trung tâm như Station Ai tại Aichi đã thu hút hơn 500 startups chỉ trong vài tháng hoạt động, cho thấy tiềm năng thật sự của các miền quê đô thị này trong các lĩnh vực công nghệ mới, hướng tới nền kinh tế sáng tạo.
